ဖဲနပျံၤတၢ်အဆၢကတီၢ်
လၢယဂီၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လီၤလီၤဆီဆီ တအိၣ်ဘၣ်သနာ်က့ ယကဘၣ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး ကသံၣ်သရၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အတၢ်သမံသမိး, အတၢ်မၤကွၢ်အဂီၢ်, ယကဘၣ်လဲၤန့ၣ် ယပျံၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအပူၤကွံာ် အါနံၣ်အါလါအတီၢ်ပူၤ ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ယဘၣ်ကူစါယသး လၢတၢ်တဆိကမိၣ်တၢ်အပူၤန့ၣ် ကဲထီၣ် တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢယဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယသ့ၣ်ညါတ့ၢ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးယၤ ဒီးယကြၢးနာ်အီၤ ဘၣ်ဆၣ် ယပျံၤတၢ်ဒံးအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.
ယသးဟးဂီၤလၢ ယတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး ဒီးယတၢ်နာ်တအိၣ်ဘၣ် ဒ်သိးအံၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ယွၤမ့ၢ်အိၣ်ဒီးယၤထီဘိန့ၣ်ဒီး ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤတၢ် ဒ်သိးအံၤန့ၣ်လဲၣ်. တၢ်မၤအသးတဖၣ်ဝံၤ ဘၣ်မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တဂီၤန့ၣ် ယနာ်လၢ ယွၤဒုးနဲၣ်ယၤ စီၤကံးဒဧိၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
စံၣ်ညီၣ် ၆:၁၂ အပူၤ စီၤကံးဒဧိၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ “ပှၤသုးဖိအဆူၣ်”န့ၣ် ပျံၤတၢ်လၢကဘၣ်လဲၤဒုး ပှၤမံးဒယၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၆-၂၃ ဒီး ၃၆-၄၀ အပူၤ ပကထံၣ်ဘၣ် ယွၤအၢၣ်လီၤအီၤလီၤ လၢကလဲၤဃုာ်တၢ်ဒီးအီၤ ကဟ့ၣ်အီၤတၢ်မၤနၢၤ ဘၣ်ဆၣ် စီၤကံးဒဧိၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်မၤလီၤတံၢ်တၢ် လၢကဒုးဆူၣ်ထီၣ်အသးအဂီၢ်တဘျုးဘျီညါန့ၣ်လီၤ.…
တၢ်ဂဲၤဒိအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်ပူၤအဂီၢ်
ဘးခၢၣ်(Barker)ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်တၢ်ဂီၤမူန့ၣ် လၢပှဲၤဂ့ၤဝဲလီၤ. ပှၤကွၢ်သိလၢကူသိးဃာ် ဆ့ကၤဖးထီ(ဖိခွါဆံးတဖၣ်) ပာ်ဖှိၣ်စူးအိၣ်ဖှိၣ်လၢ မ့ၣ်အူဖၣ်ကွာ်ကပၤ အိၣ်လၢ “ပျီလၢတပံၢ်တီၣ်မး” တၢ်လီၢ်တတီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ မူခိၣ်ကလူးတဂၤ အိၣ်ဟဲလီၤ လၢတၢ်လူၢ်ခိၣ်ထိး လၢအမ့ၢ် - အဝဲသ့ၣ်အဝဲၢ်ပိာ်မုၣ်နီနီဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. နီနီဒိၣ်ဖျါကပြုၢ်ကပြီၤဒီး သိးဃာ်ခီၣ်ဖံးဝါဖးထီလီၤ. ဖဲတၢ်ဂီၤမူအကလုၢ်သီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ် ပှၤကွၢ်သိတဖၣ် ကွၢ်စူၣ်ဃီၤဆူမူခိၣ် လၢတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤ ဒီးဆှၢအဝဲသ့ၣ်ဆူ ဖိသၣ်ဆံးအနီၢ်ကီၢ်တဂၤအအိၣ် - လၢအမ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်အပုၢ်ဆံးအိၣ်ဖျဲၣ်သီဖိ လၢအအိၣ်လၢခ့ခါကျီၢ်အီၣ်ဆၣ်လီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤ နီနီဒိၣ်ဒုးနဲၣ်တၢ် ဒ်နီၢ်မၤရံအသိးလီၤ.
တၢ်န့ၣ်ဝံၤ “တၢ်မၤသ့အနီၢ်ကီၢ်” ဟဲဖျါထီၣ်ဝဲ ဖဲအဝဲသ့ၣ်အပၢ် ပျဲပကွၢ်ခူသူၣ်တၢ်ဆူ တၢ်ဒုးနဲၣ်အလီၢ်ခံလီၤ. ဖိသၣ်တဖၣ် ကအုကစွါထီၣ်ဝဲ “တၢ်ဂိၢ်ယသးလံ” “ယကဘၣ်လဲၤဆူ တၢ်လုၣ်ထံဒၢးခဲအံၤလီၤ”. “ပကက့ၤဆူဟံၣ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အမိၢ် ကိးသီၣ်ထီၣ်ဝဲ “ဖိတဖၣ်ဧၢ, ကနၣ်,” အါန့ၢ်တဘျီလီၤ. တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂဲၤဒိအဂ့ၤကတၢၢ်ဘၣ်.
တၢ်ကွၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်တၢ်ဂီၤမူ လၢဘၣ်တၢ်ဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤဃာ် လၢခံကတၢၢ်ဝံၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် တဘျ့တဆှီဘၣ်. မး ၂:၁၃ ပာ်ဖျါဝဲ…
ယွၤကလုၢ်ကထါ အစိကမီၤ
ဖဲ ၁၉၆၈ နံၣ်, တချုးခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အနံၤ (၂၄ သီ) န့ၣ် အပိၣ်လိၣ်-ဃိး (Apollo 8) အပှၤနီၣ်မူပျီကဟၣ်ယူၤတဖၣ်လၢအမ့ၢ် ဖရဲးဘိမဲ(Frank Borman), ကၠ့(မ)လိၣ်ဘဲ (Jim Lovell) ဒီး ဘ့အဲဒၣ် (Bill Ander) တဖၣ် - ကဲထီၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဆိကတၢၢ် လၢလဲၤတုၤဘၣ်ဆူ လါ-မူဖျၢၣ် လူနၣ်(lunar orbit) လဲၤတရံးအကျိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် လဲၤတရံးလါအဝီတဆံအခါ အဝဲသ့ၣ်ဒုးနဲၣ် လါဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်အဂီၤတဖၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤတၢ် ဖဲတၢ်မၤသးနီၢ်နီၢ်အကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဖး လံာ် ၁ မိၤရှ့ တဂၤန့ၣ် တဝီတဂၤန့ၣ်တဝီ (တဂၤတပြီၢ်) န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်တုၤအိၣ်က့ၤ အနံၣ် (၄ဝ) နံၤသးခုန့ၣ် “တၢ်တဲဆိဘၣ် ဘိမဲ တချုးခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အနံၤန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဒီးပှၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိအအါကတၢၢ်လၢ အနၢ်ဟူဘၣ် ပှၤကညီအကလုၢ်သီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်နဲၣ်လီၤထဲတခါလၢ ပဒိးန့ၢ်လၢ နၣ်ဆၣ်(NASA)န့ၣ် မ့ၢ်ပကမၤတၢ်တမံၤမံၤလၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ”. လံာ်စီဆှံအဆၢဖိတဖၣ်လၢ အပိၣ်လိ-ဃိး…
ဖံဖံပီၣ်လဲၣ်ညၣ်မိၢ်ပှၢ်
ပီၣ်လဲၣ်ညၣ်မိၢ်ပှၢ် အအၢတဘ့ၣ်, လၢပှၤဃုမၤလိ မၤနီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ဃာ် အမံၤလၢ ကြဲနံၣ်(Granny)န့ၣ် သ့ၣ်ညါတ့ၢ်ဝဲ အလီၢ်အလၤမူဒါ မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်ဝဲလၢ အလံၤညၣ်မိၢ်ပှၢ်ဆံးဖိ အတၢ်အိၣ်မူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ညၣ်မိၢ်ပှၢ်ဆံးဖိအံၤ အမိၢ်န့ၣ်လၢ တၢ်တယံာ်ဘၣ် အဆၢကတီၢ် သံဝဲအဃိ, ဖိၣ်ဃဲညၣ်မိၢ်ပှၢ်ဆံးဖိန့ၣ် တၢ်ဒီသဒၢဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး ကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒီး ကဒိၣ်ထီၣ်အကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဂီၢ် အသးအနံၣ်အလါ တထီၣ်ဘးဒံးဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖံဖံညၣ်မိၢ်ပှၢ်အံၤ အသးမ့ၢ်အိၣ် ၈၀ လံ (ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကပှၢ်န့ၢ်ဃိးဆံ) လဲၤသကိးတၢ်ဒီးအလံၤဖိ ဒ်သိးကသိၣ်လိနဲၣ်လိအီၤ တၢ်လၢ အကြၢးသ့ၣ်ညါတဖၣ် လၢတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အနီၢ်ကစၢ် ကဘၣ်အီၣ်ဝဲအလီၢ်န့ၣ်, ဖံဖံ နီၣ်ဖှိၣ်ညၣ်ဖိတဖၣ်လၢ ညၣ်မိၢ်ပှၢ်ဆံးဖိအံၤအဂီၢ်အဃိ လံၤဖိအံၤတမ့ၢ်ထဲကဒိးန့ၢ်တၢ်အီၣ်ဘၣ်, ကမၤလိန့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ကဘၣ်အီၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးဒ်သိးကမူဝဲအဂီၢ် တၢ်အီၣ်လၢအဝဲလိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ကဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် ညၣ်စဲလမိၣ်အလီၢ်အကျဲတဖၣ် ဖဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပဝဲတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပအိၣ်ဒီးမံၤလၤသၣ်ကပီၤလီၤဆီဒီး တၢ်သးခုလၢပဟ့ၣ်ခီလီၤတၢ် လၢပသ့ၣ်ညါ-ပနီၤဟ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဃး ယွၤအတၢ်မၤလီၤလး ဒီးယွၤအသကဲာ်ပဝးတဖၣ် ဆူပှၤလၢအပိာ်ထွဲထီၣ်ပခံတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. စံး ၇၁:၁၈ အပူၤ, ပှၤသးပှၢ်အကွဲးတၢ်တဂၤ ဃ့ယွၤ…
သကွံၤလီၤဖုၣ်ဖုၣ်
မိၢ်သးစၢ်တဂၤ လူၤပိာ်ထွဲအဖိမုၣ်ဖိအလီၢ်ခံ လၢအယီၢ်လ့ၣ်ခီၣ်ယီၢ်ဖိ ဒ်အခီၣ်ဆံးဆံးဖိယီၢ်ဝဲန့ၢ် အသိးန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်လၢယီၢ်ဝဲအလ့ၣ်ခီၣ်ယီၢ်ဖိ ချ့အါန့ၢ်အသးလီဝဲအဃိ ဖိသၣ်မုၣ်ဖိအလ့ၣ်ခီၣ်ယီၢ်လီၤတလ့ၣ်ဒီး မ့ၢ်လၢအခီၣ်မဲာ်ချံဘၣ်ဒိဆါအဃိ ဟီၣ်ကိးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အမိမိၢ်န့ၣ် လၢတၢ်ကစုဒုအပူၤ ချံးလီၤအခီၣ်လ့ၢ်ခိၣ်, သကွံၤဖုၣ်လီၤအသး, ဒီးနၢမူဖိမုၣ် အခီၣ်မဲာ်ချံ ဒ်သိးကမၤဘျါတၢ်ဆါအဂီၢ်လီၤ. တၢ်အံၤတၢ်မၤကဲထီၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်မုၣ်ဖိ ဂဲၤဆၢထၢၣ်, ဒိးထီၣ်ကဒါက့ၤအလ့ၣ်ခီၣ်ယီၢ်ဖိဒီး ယီၢ်ဝဲဆူညါလီၤ. တၢ်မၤအသး ညီညီဘှါဘှါ ဒ်န့ၣ်အသိးလၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဆါပှၤခဲလၢာ် ကဘျါဂ့ၤထီၣ်က့ၤဝဲအဂီၢ် နတဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဧါ.
ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တ့ၢ်ဝဲ ယွၤအတၢ်မၤမုာ်အီၤ ဖဲဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် တဘျီဘၣ်တဘျီဒီး တၢ်လၢကမၤအသး ဆူညါဆူညါစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. အဝဲကွဲးနီၣ် တၢ်မၤကွၢ်တမံၤဘၣ်တမံၤ ဖဲ ၂ကရံၣ် ၁၁:၂၃-၂၉ အပူၤန့ၣ် ဖျါလၢတၢ်တီၢ်အီၤ ဖျ့အီၤအါဘျီ, ဘၣ်တၢ်ကွံာ်လၢလၢၢ်, ဘၣ်ကီၤမံကီၤဂဲၤ, တၢ်သၣ်ဝံၤ, တၢ်သးသုထံ တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢအတၢ်သးအိၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်အဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ၂ ကရံၣ် ၁:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ စီၤပီလူးမၤလိန့ၢ် တၢ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်လၢ ယွၤမ့ၢ် “တၢ်သးကညီၤအပၢ်ဒီး တၢ်မၤမုာ် ခဲလၢာ်အကစၢ်”န့ၣ်လီၤ.…